Ochrona bocianich żerowisk

Dla zachowania bociana białego zarówno w Polsce jak i w Europie, niezbędne jest utrzymanie i odtwarzanie terenów stanowiących żerowiska tego gatunku. Wiele, w tym zakresie, zależy od właścicieli gruntów, którzy decydują o sposobie użytkowania większości terenów wykorzystywanych przez bociany,  a także władz samorządowych, które mogą obejmować niewielkie, a jednocześnie cenne tereny ochroną.

 

Działania służące ochronie bocianich żerowisk polegają m.in. na:

  • utrzymywaniu użytków zielonych w krajobrazie rolniczym, poprzez koszenie bądź wypas;
  • odtwarzaniu zarastających łąk, poprzez wycinkę podrostów drzew i krzewów oraz przywracanie ich użytkowania;
  • zaniechaniu zalesiania łąk i otwartych terenów podmokłych;
  • pozostawianiu naturalnych polderów w dolinach rzek, gdzie woda okresowo wylewa tworząc cenne przyrodniczo siedliska zalewowe, zmniejszając jednocześnie ryzyko powodzi na terenach zabudowanych;
  • ograniczeniu melioracji osuszających i unikaniu osuszania trwałych użytków zielonych (łąk i pastwisk);
  • zachowywaniu i odtwarzaniu oczek wodnych, miedz, stref buforowych z naturalnej roślinności wzdłuż zbiorników i cieków;
  • wspieraniu przyjaznego przyrodzie rolnictwa poprzez stwarzanie warunków ekonomicznych zachęcających do utrzymywania niewielkich gospodarstw rolnych, które stanowią przeciwwagę dla intensywnych upraw monokulturowych;
  • wprowadzaniu systemu rekompensat finansowych dla rolników w zamian za ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk;
  • obejmowaniu ochroną prawną szczególnie cennych obszarów podmokłych poprzez tworzenie rezerwatów, parków narodowych i krajobrazowych, obszarów Natura 2000 oraz realizowanie, w obrębie tych terenów działań ochronnych dostosowanych do lokalnych potrzeb i warunków;
  • ustanawianiu społecznych bądź prywatnych rezerwatów, poprzez wykup lub przejęcie, przez organizacje społeczne, osoby indywidualne itp., terenów cennych przyrodniczo, czy też wymagających przywrócenia dawnej wartości i  zarządzanie nimi zgodnie z potrzebami przyrody.

 

Czynna ochrona bocianich żerowisk to zadanie wymagające połączenia wysiłków wielu osób i instytucji związanych z rolnictwem, zarówno właścicieli gruntów zajmujących się użytkowaniem ziemi, urzędników, instytucji rolniczych, jak i władz różnych szczebli oraz decydentów mających wpływ na gospodarkę rolną państwa. Aby zachować mozaikowość krajobrazu rolniczego i utrzymać sieć terenów podmokłych, zwłaszcza łąk zalewowych, pastwisk, naturalnych cieków i oczek wodnych, potrzebna jest ponadto, zakrojona na szeroką skalę, kampania edukacyjna, uświadamiająca wartość i potrzebę ochrony mokradeł i utrzymywania użytków zielonych.

 

Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody „pro Natura” dzięki wsparciu sponsorów krajowych i zagranicznych, a także środkom własnym, w ciągu kilkunastu lat, nabyło ponad 200 ha podmokłych łąk i bagien, tworzących kilka kompleksów w dolinie rzeki Łachy na Dolnym Śląsku. Podejmowane są tam działania służące zachowaniu cennych gatunków i siedlisk. Większość z tych terenów została włączona do utworzonego obszaru Natura 2000 Dolina Łachy. Patrz Rezerwaty PTPP „pro Natura”. Gospodarowanie na  terenach należących do Towarzystwa, zgodne z potrzebami przyrody, zabezpiecza ich wartości. Dzięki wsparciu Fundacji EkoFundusz, przeprowadzony został program renaturyzacji polegający na tworzeniu systemu oczek wodnych. Są one nie tylko żerowiskiem dla bociana białego, ale także wielu innych gatunków ptaków oraz miejscem rozrodu dla wielu grup zwierząt. Jednocześnie wykupione obszary tworzą sprawny system przeciwpowodziowy, który wspiera dodatkowo ekstensywne rolnictwo i lokalną społeczność. Siano z koszonych łąk wykorzystywane jest bowiem w nowoczesnej kotłowni na biomasę ogrzewającej szkołę w Wińsku (woj. dolnośląskie).